Wat doen de verschillende partijen aan het minimumloon? En volgens wie moeten mensen makkelijker een vast contract kunnen krijgen? Tim, Eveline en Johan zoeken het uit.

Onder jongeren is het aantal flexcontracten toegenomen. Maar maken ze ooit kans op een vaste baan? En hoe zit het met het minimumloon? Welke partijen willen daar wat aan doen, en welke niet? Tim, Eveline en Johan zoeken uit wat de verschillende partijen kunnen betekenen voor werkende én werkloze jongeren. 

Flexwerk

In Nederland is het aantal flexkrachten in vijftien jaar gegroeid van een miljoen naar ruim 1,9 miljoen. Er is vooral een toename in flexwerk bij jongeren. Steeds meer scholieren en studenten hebben een bijbaan op basis van een flexcontract.

Dat blijkt uit cijfers van het CBS. Volgens het CBS waren er in Nederland in 2017 5,2 miljoen mensen met een vast dienstverband, ruim 1,9 miljoen mensen met een flexcontract (1.948.000) en ruim 1,4 miljoen zelfstandigen. In 2003 waren dat een stuk minder, namelijk ruim een miljoen. Om precies te zien, het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie is tussen 2003 en 2017 toegenomen met 856.000.

Vooral onder jongeren (15 tot 25 jaar) is het aantal flexwerkers toegenomen. Dit zijn vaak studerende en schoolgaande jongeren met een bijbaan. Het aantal werkende jongeren is tussen 2003 en 2017 toegenomen van 1,2 miljoen naar 1,3 miljoen. Het aantal jonge werknemers met een flexibel contract nam toe met bijna 400.000, terwijl het aantal vaste contracten afnam met ruim 300.000. Hierdoor is het aandeel flexwerkers onder jongeren toegenomen van 41% in 2003 tot 68% in 2017. Er waren in 2017 er zo’n 883.000 jongeren met een flexcontract.

Wat vinden de partijen over de verschillende contractvormen?

Partij voor de Dieren: De veelheid aan contractvormen moeten worden ingeperkt. Alleen het arbeidscontract voor regulier werk, het uitzendcontract (bij ziekte of grote drukte) en het zelfstandig ondernemerschap blijven over.

SP: Er moet een einde komen aan onzekere arbeidscontracten. En voorkomen dat mensen gedwongen als zelfstandige aan de slag moeten, zoals in de bouw, de zorg of de platformeconomie (Uber, Deliveroo, etc.). Hoe de SP wil dat doen, staat niet in het programma.

GroenLinks: Er blijven drie soorten werk over: het reguliere arbeidscontract (vast en tijdelijk), het uitzendcontract voor ‘ziek en piek’ en het zelfstandig ondernemerschap. Payrolling, contracting en nulurencontracten worden afgeschaft. Het vaste contract wordt de norm. Tijdelijke contracten worden duurder voor werkgevers.

PVDA:Er moet een einde komen aan de veelheid van contractvormen. Het uitgangspunt is loondienst. Alleen voor tijdelijk, moeilijk te voorspellen werk mag een uitzendkracht worden ingehuurd. Een zzp’er mag door werkgevers alleen worden ingehuurd voor taken die bijzondere kennis vereisen.Bedrijven die hun mensen niet in vaste dienst nemen worden extra belast.

Bij1: Flex- en uitzendwerk wordt duurder voor werkgevers. Werknemers die langer dan negen maanden met een tijdelijk contract werken, krijgen een vast contract.

CDA:Het vaste dienstverband moet de norm zijn en het moet duurder worden om mensen op flexibele contracten of als zelfstandig ondernemer in te huren.Met extra handhaving en regulering moet de platformeconomie een gezonde bedrijfstak worden.

PVV: De doorgeschoten flexibilisering van de arbeidsmarkt moet worden tegengegaan. Zzp’ers moeten zich betaalbaar vrijwillig kunnen verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en pensioen.

ChristenUnie:Het vaste contract goedkoper moet goedkoper worden voor werkgevers en flexcontracten duurder. Uitzendwerk is alleen nog toegestaan bij tijdelijk werk. Werkgevers betalen werknemers met een flexibel contract „een flextoeslag”.

D66:Voor flexwerkers komt er een opslag op het minimumloon, zodat zij meer verdienen dan mensen met een vast contract. Zelfstandigen krijgen meer mogelijkheden om collectief over hun tarief te onderhandelen.

VVD: Er komt een duidelijker onderscheid tussen zelfstandigen en schijnzelfstandigen. Zodra dit helder is, gaat de Belastingdienst actief handhaven.Oproep-, payroll- en uitzendcontracten blijven mogelijk. Wel wordt het vaste contract aantrekkelijker gemaakt: werkgevers gaan daar lagere werkgeverspremies voor betalen.

FvD: Zzp’ers behouden hun belastingvoordelen. Er komt voor hen weer een regeling die lijkt op de VAR-verklaringen van voor mei 2016. Als zij zichzelf ondernemer verklaren, kan de opdrachtgever geen boete krijgen wegens schijnzelfstandigheid.

Het Minimumloon

Er komt steeds meer kritiek op het achterblijven van de lonen. Premier Mark Rutte vindt het 'niet acceptabel' dat de lonen 'onvoldoende' stijgen, vakbond FNV eist een hogere loonstijging en onlangs bleek uit cijfers van het Centraal Plan Bureau dat we minder kunnen kopen van ons geld dan eerder nog verwacht.

Dat is niet alleen dit jaar het geval. Al sinds eind jaren '90 groeien de lonen minder hard dan het bruto binnenlands product, en dat verschil wordt steeds groter! Waarom blijven de lonen achter?

Al jaren pleiten economen voor hogere lonen. Eind januari hield bankpresident Klaas Knot een pleidooi voor meer loonstijging. Lonen zijn meer dan een kostenpost voor bedrijven; ze zijn de motor achter de koopkracht en vormen een pijler onder de economische groei.

En wat denken de partijen?

Bijna alle partijen zijn voor een verhoging van het minimumloon. Maar hoe precies?

Sommige partijen zijn er een beetje vaag over.

CDA: Mensen met het minimumloon moeten er op vooruitgaan. „We kunnen dat bereiken door gerichte lastenverlichting, een verhoging van het minimumloon of een combinatie van ingrepen.” (In de conceptversie van het programma werd nog gepleit voor een verhoging van het minimumloon met 10 procent voor een veertigurige werkweek, maar dat is geschrapt).

VVD en PVV: Het minimumloon moet omhoog, maar het is onduidelijk hoe hoog.

50Plus: Wil een structurele verhoging van het minimumloon.

Sommige partijen zijn er wél wat duidelijker over:

D66: Het minimumloon wordt minstens 10 procent verhoogd. Het lagere minimumjeugdloon wordt afgeschaft voor iedereen vanaf 18 jaar.

ChristenUnie: Het minimumuurloon en het minimumjeugdloon gaan omhoog met maximaal 21 procent.

GroenLinks: Het minimumloon stijgt geleidelijk naar 14 euro per uur (vanaf 18 jaar).

PvdA: Het minimumloon wordt stapsgewijs verhoogd naar 14 euro per uur. Het lagere minimumjeugdloon wordt afgeschaft voor iedereen vanaf 18 jaar.

Partij voor de Dieren: Het minimumloon gaat omhoog naar 14 euro per uur.

Bij1: Het minimumloon wordt verhoogd naar 14 euro per uur, het minimumloon wordt gelijk aan het volwassen minimumloon.

SP: Het minimumloon wordt verhoogd naar 14 euro per uur. Het minimum jeugdloon vanaf 18 jaar schaft de partij af.

En verder:

De Partij voor de Dieren pleit voor een groot omscholingsprogramma voor beroepen waar in de toekomst minder behoefte aan is, zoals de luchtvaart- en de vleessector.

SGP: Er komt een wettelijk, collectief gefinancierd recht op betaald rouwverlof van een week.

De VVD wil nadenken over een vorm van belasting op robots en computersystemen die de plaats van werknemers innemen.

Bij1 wil een menstruatieverlof.

MEER INFO?

• Deel

Redactie NPO 3