Doordat we zo lang en veel online zijn, zouden we meer angststoornissen krijgen, zoals paniekaanvallen.

"Hebben mobiele telefoons een generatie verwoest?" Dat is de opvallende kop van dit artikel in The Atlantic. Het stuk van hoogleraar Jean Twenge van de Universiteit van San Diego werd wereldwijd gedeeld en was voer voor veel discussie.

In het artikel heeft Twenge het over de generatie iGen, die is geboren tussen 1995 en 2012 en is opgegroeid met een mobiele telefoon. Ze schrijft dat deze groep minder tijd doorbrengt met vrienden, minder date, later begint met seks, en minder slaap krijgt dan eerdere generaties. Dat leidt volgens haar tot sociale uitsluiting, depressies, toegenomen zelfmoorden en vooral: angststoornissen.

Verder in dit stuk onderzoeken we in hoeverre wetenschappers het eens zijn met het betoog van Twenge. Maar allereerst: waar hebben we het eigenlijk over als het om een angststoornis gaat? Dat vroegen we Nala (21) en Mette (23), die er allebei last van hebben.

"In de ergste kern van de aanval denk je echt dat je dood gaat", zegt Mette. Nala: "Je staat echt klaar om te vluchten en denkt maar één ding: ik wil weg."

Nu je een idee hebt van hoe een angststoornis voelt: is dit nou vooral de schuld van die telefoon in je zak? Zorgt die ervoor dat de psychische gezondheid van tieners en jonge twintigers achteruitgaat? We vroegen het aan drie experts:

Over één ding zijn alle deskundigen het eens. Je kan niet zomaar stellen dat paniekaanvallen en angststoornissen komen door mobiele telefoons of sociale media.

"Er is nog geen degelijk onderzoek naar gedaan", zegt Heleen Riper. "Onderzoek naar de invloed van mobiele telefoons op het sociale leven en op het brein gaat er wel komen. Maar het staat nog in de kinderschoenen."

Lisbeth Utens vindt het betoog van Twenge bangmakerij. "Ze haalt slechts één Amerikaans onderzoek aan en wijst de smartphone aan als dé oorzaak van toename van angst en depressie bij jongeren. Het gaat over een generatie die is opgegroeid na 9/11, met terreuraanslagen, de economische crisis en werkloosheid. Die factoren neemt zij niet mee."

Geen saaie momenten
Toch ziet Najla Edriouch in de praktijk wel dat jongeren soms 'last' hebben van hun smartphone, en dan met name de bijkomende sociale media. "Het leven dat vloggers online laten zien, is vrijwel altijd leuk. De saaie momenten zie je niet, dus jongeren kunnen een vertekend beeld krijgen van de werkelijkheid. Als je op Instagram kijkt en al die fitgirls ziet, kun je denken: waarom zie ik er niet zo uit? Dat voedt onzekerheid."

Met dat gevoel kunnen ze volgens Edriouch niet echt ergens terecht. Instellingen als de GGZ spelen traag in op de belevingswereld van jongeren die opgroeien met een smartphone, vindt ze. "Ik ben juist als YouTube-psycholoog begonnen omdat er online een gebrek is aan wetenschappelijk onderbouwde adviezen voor die doelgroep."

In haar stuk betoogt Twenge dat het smartphonegebruik flink beperkt moet worden bij jongeren. Dat lijkt Utens niet de oplossing. "Onze samenleving digitaliseert in een rap tempo en mobiele telefoons zijn niet meer weg te denken in ons dagelijks leven. Dan kan je beter duidelijke afspraken maken over het gebruik ervan in plaats van het te verbieden", zegt Utens.

Daar is Riper het mee eens. "We moeten met z'n allen een sociale etiquette ontwikkelen om met dit medium om te gaan. Voor jongeren én voor volwassenen."

Volgens Edriouch moeten die regels in ieder geval niet té streng geworden. "Er kleven nadelen aan smartphones, maar er zijn ook genoeg voordelen. Jongeren die het spannend vinden om contact te maken in het echt, durven dat meer via sociale media. En de stap naar professionele hulpverlening kan een stuk laagdrempeliger zijn."

Is het aantal angststoornissen in Nederland toegenomen?
Volgens onze experts niet, al wordt het niet goed bijgehouden. Uit de laatste cijfers, uit een rapport uit 2010, blijkt dat ongeveer 12 procent van jongeren tussen de 18 en 24 jaar te kampen heeft met een angststoornis.

Bij het ontstaan van angststoornissen spelen meerdere factoren een rol zoals genetische aanleg, omgevingsfactoren of een traumatische gebeurtenis. De invloed van smartphones op (het ontstaan van) een angststoornis is (nog) niet wetenschappelijk aangetoond.

Nala (21) en Mette (23) kunnen inmiddels met hun angststoornis omgaan. Via Mind probeert Nala het taboe op paniekaanvallen te doorbreken. Mette zette met hetzelfde doel zijn eigen kanaal Surface Amsterdam op.