Deze factchecker is de Robin Hood van fake news: jagen op complottheorieën
- 4 minuten leestijd
Social media is de plek waar Jan met de pet samenkomt de trollen, doemdenkers, nieuwscritci, cultuurpessimisten, internet warriors, hipsters, klimaatontkenners, helicopter mums, links, rechts, publieke figuren, influencers en andere instagramsletten.
Dagelijks jagen op fake news
Tools voor factcheckers
Voor het tracken van virals en fakenews gebruikt Schenk tools die in principe elke factchecker kan gebruiken, Tweetdeck van Twitter, Crowdtangle van Facebook, Google Trends, zijn eigen dashboard Trendolizer en ook onmisbaar: tips van lezers. “Soms kijken we naar bepaalde keywords die vaak worden gebruikt in samenzweringstheorieën. Wanneer we een vermoeden hebben, gaan we aan de slag. Vervolgens is het gewoon onderzoeksjournalistiek: we checken bronnen, raadplegen experts, vragen een reactie en besluiten ten slotte of het ‘fake news’ is of toch iets anders.”
Geld verdienen met nepnieuws
Het nepnieuws landschap is de laatste jaren wel veranderd. Volgens Maarten was het vroeger zo dat sites lukraak van alles konden verzinnen om geld te verdienen. Denk aan de Macedonische accounts. Jongeren die vanuit hun zolderkamer nepnieuws verspreiden en daarmee geld verdienen. Tegenwoordig wordt dit meer aan banden gelegd. De sociale platformen maken het zelf ook moeilijker dit soort nepnieuws te verspreiden. De gouden jaren van ‘fake news’ van 2015 en 2016 zijn voorbij.”
We zien aan de ene kant true believers, mensen die echt geloven in bepaalde misinformatie, complottheorieën of welke bullshit dan ook
Heeft Bill Gates het coronavirus gemaakt? Nee dus!
Een opvallende trend is volgens de Vlaming het geloof in complottheorieën. “We zien aan de ene kant true believers, mensen die echt geloven in bepaalde misinformatie, complottheorieën of welke bullshit dan ook.” Deze true believers verspreiden het weer via social media onder mensen die er echt in geloven. “Aan de andere kant zijn er video’s, foto’s of documenten waar mensen zelf van alles bij fantaseren.” Als voorbeeld geeft de factchecker de complottheorieën over Bill Gates. Hij zou het coronavirus ontwikkeld hebben. Er circuleert een foto op sociale media van een patent waar het woord ‘coronavirus’ op staat. Dit patent zou afkomstig zijn van Bill Gates en bewijzen dat het coronavirus dus gemaakt is door mensen. Dat klopt uiteraard niet.
Bestaande organismen patenteren, kan dat?
Maar het is duidelijk waar het misverstand vandaan komt. Schenk vertelt dat het een aantal jaren geleden gebruikelijk was in Amerika om een organisme dat je hebt ontleed te beschermen met een patent. Dat wordt gezien als een uitvinding, terwijl het natuurlijk geen echte uitvinding is omdat het al in de natuur voorkomt. Tegenwoordig kan dat dan ook niet meer. Als het in de natuur voorkomt kun je er geen patent meer op aanvragen. Dus dat patent met die virussen dat bestaat niet meer. En dat er ooit een patent was betekent niet dat het virus door mensen gecreëerd is.
Meer van dit soort uitgezochte misverstanden lezen in de Amerikaanse berichtgeving? Neem een kijkje op de factcheck website Lead Stories.
Foto Maarten Schenk: © Raymond Lemmens